یکی از عمده ترین چالشهای موجود در کشتهای گلخانه ای در زمان آماده سازی خاک بستر قبل از شروع کشت است، از گذشته تا به حال یکی از سنتی ترین مواد یعنی کودهای حیوانی پای ثابت این آماده سازی بوده است، ولی به کرات دیده شده است که استفاده از کودهای حیوانی سنتی با کشتهای مدرن گلخانه ای هماهنگ خوبی ندارند و در خیلی از موارد به وارد آمدن آسیب های جدی به کشت منجر می شوند، ما در این مقاله سعی خواهیم کرد به این مشکلات اشاره و شما را با مواد مدرن و جدیدی آشنا کنیم که بهترین جایگزین برای کودهای حیوانی است و در حال حاضر در کشورهای پیشرفته کشاورزی به صورت انبود استفاده می شود پس لطفا تا انتهای این مقاله با ما باشید.
– مشکلات عمده استفاده از کودهای حیوانی در کشتهای گلخانه ای
اگر بخواهیم به مشکلات استفاده از کودهای حیوانی در کشتهای گلخانه ای بصورت کامل بپردازیم باید یک مقاله چند صد کلمه ای را در اینجا بیان کنیم ولی در حال حاضر فقط به عنوان این مشکلات اشاره خواهیم کرد، استفاده از کودهای حیوانی در زمان آماده سازی خاک بستر در کشتهای گلخانه ای باعث:
- ایجاد و افزایش بیماریهای قارچی مثل: پیتیوم، فوزاریوم و مواردی از این دست می شود.
- افزایش آمار آفات و تبدیل شدن به یک پناهگاه برای آنها مثلا لارو و شفیره تریپس یا مگس سفید با پنهان شدن در بین کودهای حیوانی که در سطح خاک هستند از اثر سموم آفتکش در امان می مانند
- افزایش شدید علف هرز
- افزایش شدید شوری خاک مخصوصا در استفاده از کودهای پایه مرغی و زیادروی در سایر انواع گاوی یا گوسفندی
- ایجاد استرس به ریشه
- تولید گازهای مضر برای گیاه مخصوصا در قستهای پایینی و کاهش شدید عمر نایلون های گلخانه ای
- کاهش شدید عمر اقتصادی خاک بستر و به نوعی پیری زودرس خاک گلخانه که به عنوان مهمترین سرمایه کشت است.
– هزینه های بالای فرآوری و استفاده :
در سال های اخیر مخصوصا در دوره کرونا به بعد دلیل:
- افزایش شدید قیمت نهاده های دامی
- افت شدید صنعت دامداری
- افزایش شدید هزینه های کارگری
- افزایش هزینه حمل با توجه به حجیم بودن کودهای حیوانی و بعضا فاصله به نسبت زیاد از محل تولید یا فرآوری تا گلخانه ها
و مواردی از این دست، هزینه استفاده از کودهای حیوانی که زمانی بسیار کم و ناچیز بود، تبدیل به یک هزینه بسیار زیاد و گزاف برای گلخانه دار شده است. یعنی کود حیوانی که در سال های گذشته سهم بسیار اندکی در هزینه های تولید داشت در طی سال های اخیر با توجه به مواردی که در بالا اشاره شد و سایر موارد، الان تبدیل به یکی از هزینه های عمده در گلخانه ها شده است.
این در شرایطی است که میزان تاثیر گذاری کودهای حیوانی در افزایش تولید نسبت به گذشته نه تنها بیشتر نشده است بلکه به دلیل مشکلات و معضلاتی که در استفاده از این کودهای حیوانی وجود دارد، ضررها بیشتر از سود آن است.
– محدودیت های شدید در میزان استفاده از کودهای حیوانی در گلخانه ها:
همانطور که می دانیم یکی از مهمترین یا به عبارتی مهمترین قابلیت کودهای حیوانی افزایش قدرت زراعی و حاصلخیزی خاک بستر گلخانه هاست، ولی موضوع بسیار مهمی که وجود دارد این است که میزان استفاده از این نوع کودها (کودهای حیوانی) دارای محدودیت های بسیار زیادی است که این محدودیت ها هر روز بیشتر شده و به نوعی میزان استفاده از کودهای حیوانی در کشتهای گلخانه ای کمتر و کمتر می شود و این کاهش یعنی کاهش میزان تامین احتیاجات در خاک بستر در کشتهای گلخانه ای.
دقت داشته باشید که اگر میزان استفاده از کودهای حیوانی با در نظر نگرفتن این محدودیت ها بیشتر شود نه تنها میزان بهره وری خاک بستر بیشتر نخواهد شد بلکه مشکلاتی مثل:
- افزایش شدید بیماری قارچی و آفات
- افزایش شوری
- کاهش ریشه زایی
و مشکلاتی از این دست به لیست مشکلات گلخانه ها اضافه شده و میزان عملکرد کمتر از قبل نیز خواهد شد.
– با توجه به این مشکلات چرا باز هم از کود حیوانی در زمان آماده سازی خاک بستر استفاده می شود؟
مطمئنا برای شما هم این سئوال پیش آمده است که با توجه به این همه مشکل چرا باز هم اصرار به استفاده از کودهای حیوانی در زمان آماده سازی خاک بستر در کشتهای گلخانه ای داریم؟!
جواب این سئوال در اینجاست که تا دیروز چاره ای به غیر از این نداشتیم، به عبارتی تا دیروز ما کودی مثل کودهای حیوانی نداشتیم، چرا که تقریبا تمامی کودهای مورد استفاده ما در گلخانه ها شیمیایی بود و کودهای پایه ارگانیک هم در زمان کشت قابل استفاده بودند و ماندگاری بسیار کوتاه مدتی داشتند، ولی خوشبختانه با پیشرفت کشاورزی و تولید کودهای مدرن ما در حال حاضر کودهای مدرن و ارگانیکی داریم که بهترین جایگزین برای کودهای حیوانی هستند و هیچکدام از مشکلات و معضلات کودهای حیوانی را ندارند که در ادامه به توضیح در خصوص آنها خواهیم پرداخت.
– بهترین جایگزین کودهای حیوانی، کودهای مدرن ارگانیک (کودهای ارگانومینرال و ارگانوالمنت):
اصطلاح ارگانومینرال و ارگانوالمنت اصطلاحاتی هستند که اگر به دنبال پیشرفت در کشتهای خودتان هستید از این به بعد بیشتر خواهید شنید. در طی 20 سال گذشته انواع صنایع از ماشین سازی گرفته تا تولید ابر کامپیوترها و غیره پیشرفتهای بسیار زیادی داشته اند که این حجم از پیشرفت شاید قابل مقایسه با دهه های قبل از آن نباشد، صنعت کشاورزی هم در این بازه پیشرفتهای بسیار زیادی داشته است که یکی از پیشرفت ها تولید کودهای ارگانومینرال و ارگانوالمنت بوده است.
یکی از بزرگترین شاخصه های این نوع کودها دارا بودن قدرت ماندگاری بسیار بلند مدت آنهم به صورت 100٪ قابل جذب برای ریشه است، این همان قابلیت بسیار بزرگ است که این کودها را به بهترین و بی خطرترین کود برای کودهای حیوانی در خاک تبدیل کرده است.
همانطور که در بالا هم اشاره کردیم استفاده از کودهای حیوانی دارای مضررات و حتی آسیب های جدی بوده و هست ولی کودهای مدرن ارگانیک هیچکدام از این موارد را ندارند یعنی استفاده از این کودها باعث:
- افزایش بیماری های قارچی و آفات نمی شود.
- خاک بستر را شور نمی کند.
- برای ریشه ایجاد استرس نمی کند.
- خاک زراعی را پیر نمی کند.
- هیچگونه محدودیت استفاده از لحاظ مقدار و حتی زمان استفاده ندارد.
– مقایسه هزینه های کودی حیوانی با کودهای ارگانیک مدرن:
برخلاف تصور هزینه های استفاده از کودهای ارگانیک مدرن بجای کودهای حیوانی نه تنها بیشتر نیست بلکه با یک حساب و کتاب صحیح و جامع کمتر نیز هست، شما در استفاده از کودهای مدرن ارگانیک بجای کودهای حیوانی هزینه هایی زیر را عملا ندارید:
- هزینه بالای حمل نقل مخصوصا به دلیل حجیم بودن کودهای حیوانی
- هزینه های سرسام آور فرآوری و آماده سازی و صرف زمان بسیار زیاد (بعضی مواقع تا یکسال)
- هرینه های زیاد کارگری در زمان استفاده
برای روشن شدن مطلب و درک ساده تر از موضوع یک مثال عرض می کنم، استفاده از 400 کیلوگرم کود بیوپاور معادل استفاده از 3.7 تن کود مرغی است، مطمئنا شما در هیچ شرایطی نمی توانید این حجم از کود مرغی را در یک گلخانه مثلا 4000 متری استفاده کنید ولی به راحتی می توانید 400 کیلوگرم و یا شاید بیشتر از این مقدار را در همین 4000 مترمربع استفاده کنید.
– انواع روش های استفاده از کودهای مدرن ارگانیک در آماده سازی خاک بستر در گلخانه ها:
برخلاف کودهای حیوانی استفاده از کودهای ارگانیک مدرن در زمان آماده سازی خاک بستر بسیار ساده و تقریبا بی هزینه از لحاظ کارگری است. بعد از آماده سازی بسترهای کاشت شما می توانید به دو روش زیر نسبت به استفاده از کود ارگانیگ بیوپاور اقدام کنید:
روش اول: قبل از کاشت روی بسترهای کاشت
مقدار توصیه شده (مثلا 100 لیتر به ازای هر 1000 مترمربع در کشت خیار با تراکم 2500 تا 2800 نشاء) با با همین مقدار ماسه بادی مخلوط کرده و روی بسترهای کاشت بریزید و بعدا با استفاده یک مثلا شنکش هم بزنید تا به زیر خاک برود بعد از آن می توانید نشاء یا حتی بذر خود را بکارید.
روش دوم: حین کاشت داخل چاله کاشت:
در این روش هم بسته به نوع گیاه از 12 تا 25 گرم از کود بیوپارو را با همین مقدار ماسه بادی مخلوط کرده و در کف چاله کاشت نشاء قرار داده و ریشه نشاء یا حتی بذر را در داخل آن قرار دهید.
البته پیشنهاد می شود از روش اول استفاده کنید ولی استفاده از روش دوم هم بسیار موثر است.